Początki różańca sięgają III wieku, kiedy to pustelnik Paweł z Teb starał się odmawiać każdego dnia trzysta razy „Ojcze Nasz” używając trzystu kamyków, które kładł sobie na kolana, a potem stopniowo zrzucał.
W VI wieku zaczęto wykorzystywać do modlitwy sznur z paciorkami. Należy jednak pamiętać, że sznur nie jest istotą tej modlitwy, a jedynie pomocą. Różaniec można odmawiać również bez niego.
Ogromny rozkwit modlitwy różańcowej nastąpił w średniowieczu, które odznaczało się niezwykłym nabożeństwem do Matki Bożej. Wtedy pojawił się zwyczaj odmawiania stu pięćdziesięciu Zdrowaś Maryjo jako symbolika 150 psalmów biblijnych.
Od początku kościołowi zależało na tym, aby ludzie byli blisko Słowa Bożego. Istniał nurt modlitwy Słowem Bożym, nurt modlitwy psalmami. W związku z tym, że w tamtych czasach większość ludzi nie potrafiła czytać, zaczęto zastępować modlitwę czytania psalmów powtarzaniem krótkich i prostych słów z Pisma Świętego tj. Ojcze Nasz i Zdrowaś Maryjo.
Tradycja głosi, że Święty Różaniec Najświętsza Maryja Panna osobiście podała św. Dominikowi w 1214 roku w celu nawrócenia albigeńskich heretyków.
W XIII wieku do Polski modlitwę różańcową sprowadził św. Jacek Odrowąż. Takie polecenie dostał od św. Dominika, którego był bezpośrednim uczniem. Patrząc na wielu polskich świętych, którzy szczególnie umiłowali Matkę Bożą i jej ulubioną modlitwę, śmiało można stwierdzić, że to zadanie wykonał skutecznie.
Około 1350 r. zakon kartuzów połączył pozdrowienie archanioła Gabriela z pozdrowieniem św. Elżbiety oraz dodał „teraz i w godzinę śmierci naszej. Amen” i w ten sposób Zdrowaś Mario przybrało taką postać, w jakiej znamy je dzisiaj.
W 1409 roku, dominikanin Dominik z Prus podzielił 150 modlitw na dziesiątki i przeplatał je modlitwą „Ojcze Nasz”, co dało podstawę do późniejszego różańca.
W XV wieku dominikanin Alan de la Roche podzielił różaniec na 15 tajemnic (radosne, bolesne i chwalebne) dodając rozważania wydarzeń z życia Maryi i Jezusa.
W XVI wieku, za pontyfikatu papieża Pius V, modlitwa różańcowa została zatwierdzona w obecnej, jednolitej formie.
W 2002 roku papież Jan Paweł II zaproponował dodanie tajemnic światła, rozszerzając modlitwę do obecnej postaci.
Różaniec nazywany jest „Biblią ubogich”, ponieważ pozwalał osobom niepiśmiennym poznawać i zgłębiać tajemnice Ewangelii poprzez modlitwę i rozważanie zamiast czytania Biblii.
Kościół wzrastał w rozumieniu modlitwy różańcowej i w zgłębianiu jej treści. Największą miłośniczką różańca świętego jest Maryja. Jest bardzo wiele objawień Maryjnych historycznych i współczesnych m.in. w Fatimie lub Gietrzwałdzie, w których Maryja przychodzi z różańcem w ręku lub do tej modlitwy zachęca, a wręcz prosi o codzienne odmawianie różańca. Jest to prośba bardzo łatwa do spełnienia, a zarazem jej wypełnienie gwarantuje nam wzrost duchowy. Różaniec nazywany jest drogą do nieba, sznurem prowadzącym nas do nieba.
Różaniec rozpoczynamy od znaku Krzyża Świętego. W ten sposób oddajemy czas modlitwy różańcowej Panu Bogu, a to jest najważniejsze. I pomimo, że nie zawsze jesteśmy w pełni skupieni na modlitwie, to jest to czas spędzony z Panem.
Modlitwą wstępną i bardzo ważną, jest Credo czyli Skład Apostolski. Kto zbliża się do Boga, musi zacząć od wiary, a Credo jest skrótem i streszczeniem prawd chrześcijańskich. Im więcej wiary, tym większa chwała oddana Bogu.
Ojcze Nasz to modlitwa, której nauczył nas sam Jezus Chrystus. Kto jak nie On, może nas nauczyć rozmowy z Ojcem Pierwsza część modlitwy to uwielbienie Boga, a druga siedem najważniejszych próśb w naszym życiu, które mogą nas wzmocnić. Modlitwa ta zawiera wszystkie obowiązki jakie powinniśmy wypełniać jako chrześcijanie, a szczególnie odpuszczenie win naszym winowajcom, tak jak nam wszystkie winy odpuszcza Pan. Święty Augustyn zapewnia, że dobrze odmówione Ojcze Nasz uwalnia od grzechów powszednich.
Następnie 3 razy odmawiamy Zdrowaś Maryjo w intencji wiary, nadziei i miłości. Wzrastanie w tych trzech cnotach teologicznych, to droga do świętości. Ile razy prosimy o wiarę, nadzieję i miłość, tyle razy prosimy Boga o odnowienie łask chrztu świętego. Tekst modlitwy Zdrowaś Maryja przyniósł z nieba Archanioł Gabriel, a uzupełniła ją św. Elżbieta oświecona przez Ducha Świętego. W modlitwie tej znajduje się pozdrowienie i bardzo ważne prośby do Maryi, która jest naszą wspomożycielską.
Kolejna modlitwa to Chwała Ojcu, czyli oddanie Chwały Bogu.
Kolejne są części i tajemnice różańca świętego. Od samego początku były znane trzy tajemnice radosna, bolesna i chwalebna. W roku 2002 Ojciec Święty Jan Paweł II dodał tajemnicę światła.
Na końcu jest modlitwa Pod Twoją obronę, jako najprostsze zawierzenie się Matce Bożej.
W różańcu rozważamy tajemnice życia Jezusa i Maryi, dlatego zaczynamy od tajemnic radosnych, a dokładnie od Zwiastowania anielskiego. Następnie idziemy przez tajemnice światła czyli życie Jezusa, potem tajemnice bolesne czyli męka i śmierć Jezusa, aż dochodzimy do tajemnic chwalebnych czyli do nieba.
Kościół w swojej tradycji części różańca przypisał do poszczególnych dni. W poniedziałek i w sobotę odmawiamy tajemnice radosne, w czwartek tajemnice światła, we wtorek i w piątek tajemnice bolesne, a w środę i niedzielę tajemnice chwalebne. Pomaga to w utrzymaniu ducha jedności podczas modlitwy i odmówieniu całego różańca. Nie jest to jednak żelazna reguła. Jeżeli ktoś ma potrzebę danego dnia modlić się innymi częściami różańca, to może to zrobić.
Rozważając tajemnice różańca, warto rozmyślać nad konkretną tajemnicą bardzo realnie, przenosić ją też do swojego życia, do swojej sytuacji. Zaprosić Maryję i Jezusa do swojej codzienności, do jej trudu, do radości. Wtedy nauczą nas przeżywać nasze życie w piękny i prosty sposób, przyjmując wszystko co nas spotyka, traktując to jako wypełnienie woli Bożej.
W modlitwie różańcowej, tak jak w każdej modlitwie, najważniejsze jest ofiarowanie Panu swojego czasu. I pomimo zdarzających się rozproszeń, jest to czas błogosławiony. To w jaki sposób przebiegnie nasza modlitwa najbardziej zależy od Ducha Świętego, naszym zadaniem jest poddać Mu się. Są różne sposoby modlitwy na różańcu, czasem jest ona bardzo gorliwa, a czasem jest w zupełnym milczeniu. Wartość naszej modlitwy zależy od naszych intencji z nią związanych, czy naprawdę czas ten oddaję Bogu i czy naprawdę chcę się poddać Bożemu działaniu. Czy naprawdę oddaję Mu swoje serce. Należy modlić się z wiarą, pokorą i ufnością, codziennie, wiernie i wytrwale.
Według Ojca Świętego Jana Pawła II różaniec: „ma prowadzić ducha do zasmakowania w poznawaniu Chrystusa”.
Poprzez odmówienie całego różańca czyli jednej części z rozważaniami w kościele lub we wspólnocie w domu, można uzyskać odpust zupełny pod zwyczajnymi warunkami.
Warto też dodać, że różaniec ma moc prostego egzorcyzmu, bo zły duch boi się Matki Bożej. Maryja swoją pokorą pokonała szatana, a przez różaniec uczymy się od Maryi pokory.
Święty Ludwik Maria Grignion de Montfort w Traktacie o doskonałym nabożeństwie do NMP pisze tak; ”Błagam was więc usilnie przez miłość, którą ku wam w Jezusie i Maryi w sercu noszę, nie zadowalajcie się odmawianiem Małej Koronki do Najświętszej Dziewicy, ale odmawiajcie codziennie, o ile wam czas pozwoli, cały Różaniec, a w chwili śmierci błogosławić będziecie dzień i godzinę, kiedyście mi uwierzyli…”
